4.GARİPÇİLER (I. YENİLER)
1.Garipçiler (I.Yeniciler) adı verilen ve Türk şiirinde çığır açan bu topluluk 1940 sonrası oluşmuştur.
2.Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet Anday ve Oktay Rıfat Horozcu’dan oluşur.
3.OMO şeklinde akrostiş metoduyla öğrenilebilir.
4.Şiirde ölçü ve uyağın kısıtlayıcı etkilerine son verip “serbest şiir” yazmayı seçmişlerdir.
5.“Şairane söyleyişler, mecazlar, benzetmeler”yerine “yalın ve içten bir söyleyişi” tercih etmişlerdir.
6.Günlük konuşma dilini “şiir dili” durumuna getirmişlerdir.
7.Şiiri söylev havasından kurtarmışlardır.
8.Şiirde, “parça güzelliğini değil, bütün güzelliğini” savunmuşlardır.
9.Dörtlük şiir anlayışını bırakmışlar ve mısra sonlarındaki ses benzerliklerine önem vermemişlerdir.
10.İnsandan kopuk, soyut temalara başkaldırmışlardır.
11.Şiirin konusunu zenginleştirmişlerdir.
12.Her türlü konuyu, sıradan insanları, sokağı yani “doğal yaşamı” şiire katmışlardır.
13.Sıradan insanlara, halk arasından seçilmiş kişilere yer verilmesi günlük dil ve sanatsız söyleyiş özelliğiyle uygunluk gösterir.
14.Halk şiirinin olanaklarından ve Batı’nın sürrealizminden (gerçeküstücülük) yararlanmışlardır.
15.Açık ve anlaşılır şiirle Türk edebiyatına yeni bir soluk ve canlılık getirmişlerdir.
16.Duygu ve düşüncenin aktarımını engelleyen donuk kalıpları kırıp, insanlara yaşama sevinci getiren yeni bir içerik oluşturmuşlardır.
17.Üç şair, şiirlerini “garip” adlı bir kitapta (1941) topladıkları için “Garipçiler” diye anılırlar.
18.Bu kitabın önsözü bir “bildirge” niteliği taşır.
ORHAN VELİ KANIK (1914–1950)
1.Garipçilerin genel özellikleri geçerlidir.
2.Edebi sanatlara yer vermez.
3.Nükteli bir söyleyişi vardır.
4.Doğa betimlemelerine başvurur.
5.Ölçü ve uyağa önem vermez.
6.Toplumsal sorunlara değinir.
7.Şiiri birtakım kalıp ve klişelerden, benzetmelerden, şairanelikten kurtarmıştır.
8.Yalın, gündelik bir dil kullanmıştır.
9.Gündelik hayatı şiirin çıkış noktası yapmıştır.
10.Kimi şiirlerinde bir alay sezilir.
11.Her türlü sözcüğün şiire girebileceğini göstermiştir.
12.Meşhur şiirleri: Cımbızlı Şiir, Anlatamıyorum, İstanbul’u Dinliyorum, Dalgacı Mahmut,
Kitabe-i Seng-i Mezar, Bizim Gibi, Galata Köprüsü, Kapalı Çarşı
13.Garip kitabını üçü birlikte çıkarmıştır.
14.Şiir kitapları: Vazgeçemediğim, Destan Gibi, Yenisi, Karşı Düzyazı: Denize Doğru
15.La Fontaine’in Masalları, Nasrettin Hoca Fıkraları (72 fıkrayı nazma çekip yazmış)
MELİH CEVDET ANDAY
1.Toplumcu şiirler yazmıştır.
2.Şiirlerinde romantik unsurlara yer vermez.
3.Sosyal temaları işlemiştir.
4.Şiir, deneme, roman ve tiyatro yazmıştır.
5.Romanları: Aylaklar, Gizli Emir Tiyatroları: Mikadon’un Çöpleri, İçeridekiler
6.Şiir kitapları: Rahatı Kaçan Ağaç, Göçebe Denizin Üstünde, Kolları Bağlı Odysseus
OKTAY RIFAT HOROZCU
1.Önce toplumcu bir şair olmuştur.
2.Sonra gerçeküstücülüğe geçmiştir.
3.İkinci Yeni çizgisinde yer almıştır.
4.Şiir kitapları: Perçemli Sokak, Güzelleme, Elleri Var Özgürlüğün Tiyatro: Çil Horoz
SÜRREALİZM
1.Birinci ve ikinci sünya savaşları arasında gelişti.
2.Andre Breton 1924’te Manifeste du Surrealizm (Sürrealizm Bildirgesi)ni hazırladı.
3.Sigmond Freud’un kuramlarından, psikanaliz düşüncesinden ve
4.Jung (Yung)’un psikoloji alanındaki çalışmalarından yola çıkmışlardır.
5.Rüyalara ve bilinçdışına yönelmişlerdir.
6.Yazma ve söylemede otomatizmi esas alır.
7.Bilinçdışı, düş gücünün temel kaynağı, deha ise bu bilinçdışı dünyasına girebilme yeteneği idi.
8.Andre Breton ve Benjamen Peret otomatik yazı yöntemleri üzerinde deneyler yaptılar.
9.Bu şairlerin dizelerindeki sözcükler mantıksal bir sıra izlemek yerine bilinçdışı psikolojik süreçlerle bir araya getirilmiştir.
10.Sanat insanın kendi kendisini irdelemesinde yol göstericidir.
11.Dadaizmden yola çıkıyorlar.
12.Bilinçaltının karmaşık dünyasını sanata aktarmaya çalışırlar.
13.Şiir tesadüflerle ortaya çıkar.
14.Düşünce ve duyguların aklın denetimine girmesine karşı çıkar.
15.Kurucusu Andre Breton’dur.
16.Louis Aragon
17.PaulEluard
18.Türk edebiyatında Garipçiler, Cemal Süreyya, Edip Cansever, Ece Ayhan, Oktay Rıfat sayılabilir.