YAŞAMIMIZDAKİ ELEKTRİK
Ampulün Parlaklığını Değiştirelim
4.
1. devreden sıra ile 5. devreye doğru gidildikçe;
2. de azalır.
3. de artar
4. de azalır.
5. de artar
5. devreden sıra ile 1. devreye doğru gidildikçe;
4, 5’e göre azalır.
3, 4’e göre artar.
2, 3’e göre azalır.
1, 2’ye göre artar.
Yukarıdaki elektrik devrelerini inceleyiniz.
Ampullerin parlaklığı;
• 1. devreden sıra ile 5. devreye doğru gidildikçe
ve 5. devreden sıra ile 1. devreye
doğru gidildikçe nasıl değişir?
Yukarıda verilen sorunun cevabını aşağıdaki noktalı yerlere doğru olarak yazınız.
1
3
2
4
5
127
. Çalışma kitabının 65. sayfasındaki 5.
uygulamayı yaptırınız.
128
Elektrik enerjisinin üretildiği sant-rallerden
evlerimize taşıyan teller alüminyumdan
yapılır.
Alüminyum iyi bir iletkendir. Kurduğunuz
basit elektrik devresinde bağlantı kablosu
yerine bakır ve nikel-krom tel kullansaydı
k ampulün parlaklığı değişir miydi?
Tahmin ediniz. Tahminlerinizi defterinize
yazınız. Tahminlerinizin doğru olup olmadığı
nı test edebilmek için aşağıdaki etkinliğ
i yapınız.
Bir elektrik devresinde ampulün parlaklığı iletkenin cinsine bağlı olarak değişir. Etkinliğinizde bakı
r telin devreye bağlanması sonucu ampulün parlaklığının arttığını gözlemlediniz. Acaba bakır telin
uzunluğunu ve kesit alanını değiştirsek ampulün parlaklığı da değişir mi?
HAYDİ YAPALIM
1. Test devresi olarak kullanmak için ampul, duy,
bağlantı kablosu ve pilden oluşan basit bir
elektrik devresi kurunuz. Ampulün ışık vermesini
sağlıyınız.
2. Oluşturduğunuz devrede bağlantı kablolarının uçlarını duydan ayırınız.
3. Bağlantı kablolarının açıkta kalan uçlarına krokodilleri tutturunuz (Bunlar sizin test uçları-
nız olacaktır.).
4. Test uçları arasına nikel-krom teli yerleştirip ampulün ışık vermesini sağlayınız. Ampulün
parlaklığını gözlemleyip defterinize not ediniz.
5. Aynı işlemi test uçları arasına bakır teli yerleştirerek yineleyiniz. Ampulün parlaklığını gözlemleyip
defterinize not ediniz.
SORULARI YANITLAYALIM
Nikel-krom ve bakır tel, oluşturduğunuz test devresindeki ampulün
parlaklığını değiştirdi mi? Neden?
• pil (1,5 V)
• ampul (1,5 V)
• duy
• bağlantı kabloları
• bakır ve nikel-krom tel (50 cm uzunluğunda
ve aynı kesit alanına sahip)
• krokodil (2 adet)
Araç-Gereç ve Malzemeler
ETKİNLİK
Teli Değiştirirsek Ne Olur?
.Çalışma kitabı
nızın 65. sayfası
ndaki 5. uygulamayı
yapınız.
65
YAŞAMIMIZDAKİ ELEKTRİK
Gürkan, Aynur ve Ecem aynı grupta yer almaktadır. Öğretmeni onlara “Bir iletkenin direnci nasıl
değişebilir? Yalıtkanların direnci var mıdır? Gazlar iletken midir?” sorularını cevaplamalarını istedi.
A. Gürkan elindeki iletken teli ikiye katlarsa direncinin değişeceğini düşünüyor. Gürkan’ın düşüncesi
doğru mu? Neden? Aşağıdaki noktalı yerlere yazınız.
B. Gürkan’la aynı grupta bulunan Aynur yalıtkanların direncinin olup olmadığını anlamak için ne
yapmalıdır? Aşağıdaki noktalı yerlere yazınız.
C. Ecem gazların iletken olup olmadığını test edebilir mi? Aşağıdaki noktalı yerlere yazınız.
İletkeni Değiştirelim
5.
Yalıtkan maddeyi oluşturacağı bir elektrik devresinde test etmelidir.
Gürkan’ın düşüncesi doğrudur. Çünkü iletkenin kesit alanı arttıkça direnci düşer.
Test edemez. Çünkü gazlar özel koşullarda iletken hâle geçerler. Öğrenciler ilerideki sınışarda
yapacakları etkinliklerle gazların da iletken olabileceğini gözlemleyeceklerdir.
Öğrencilere, “Kurduğunuz elektrik devresinde
bağlantı kabloları yerine bakır ve nikel-krom tel kullansaydı
k ampulün parlaklığı değişir miydi?” sorusunu
sorarak ders kitabının 128. sayfasındaki “Teli
Değiştirirsek Ne Olur?” etkinliğini yaptırınız.
Öğrencilerin etkinlik sonunda bir elektrik devresindeki
ampulün parlaklığının iletkenin cinsine bağ-
lı olarak değiştiğini kavramalarını sağlayınız.
Toplam süre : 40 dk
Ön hazırlık : 10 dk
Uygulama : 20 dk
Tartışma : 10 dk
“Teli Değiştirirsek Ne Olur?”
Etkinlikte;
• Kullanılacak malzemeleri kontrol ediniz.
• Deneysel yöntemlere vurgu yapınız.
• Etkinliği gruplar hâlinde yaptırınız.
• Gerekli güvenlik önlemlerini alınız.
Yöntem: Gözlem, çıkarım yapma
• Etkinlik bittikten sonra her öğrenci için etkinlik
değerlendirme formunu (Ek-1) doldurup dosyaları
nda saklayınız.
• Öğrencilerin, gruplar için hazırlanan değerlendirme
formunu (Ek-2) doldurmalarını sağlayı-
nız.
• Öğrencilerden test devresi olarak kullanmaları
için ampul, duy, bağlantı kablosu ve pilden
oluşan basit bir elektrik devresi kurmalarını ve
ampulün ışık vermesini sağlamalarını isteyiniz.
• Oluşturdukları devredeki bağlantı kabloları-
nın uçlarını duydan ayırmalarını söyleyiniz.
• Test uçları arasına, önce nikel-krom teli, sonra
bakır teli yerleştirmelerini ve ampulün her iki
durumda verdiği ışığı karşılaştırmalarını sağlayı-
nız.
ETKİNLİK
SORULARI YANITLAYALIM
Etkinlik sonundaki soruya öğrencilerden beklenen
cevaplar şöyledir:
Ampulün parlaklığı test devresine bağlanan
iletkenin cinsine göre değişir.
128
• Direnç
Kazanımlar
2.3. Bir elektrik devresindeki ampulün parlaklığının, devredeki iletkenin uzunluğu, dik kesit alanı ve cinsinin
değiştirilmesiyle değişebileceğini deneyerek fark eder (BSB-13,14,15, 31).
2.4. Maddelerin elektrik enerjisinin iletimine karşı gösterdikleri zorluğu “direnç” olarak ifade eder.
2.5. Bir iletkenin direncinin uzunluğuna, dik kesit alanına ve cinsine göre değiştiği sonucuna varır (BSB-31).
2.6. Yalıtkanların direncinin iletkenlere göre çok daha büyük olduğunu ifade eder.
2.7. Devre elemanlarının iki uçlu olduğunu gözlemler ve her birinin belirli bir direnci olduğunu ifade eder.
2.8. Bir iletkenin direncini ölçer ve birimini belirtir.
Bilimsel Süreç Becerileri
13. Verilen bir olaydaki bağımsız değiFikeni belirler.
14. Verilen bir olaydaki kontrol edilen değiFikenleri belirler.
15. Verilen bir olaydaki bağımsız değiFikenin bağımlı değiFiken üzerindeki etkisini denenebilir bir önerme
şeklinde ifade eder.
31. Elde edilen bulgulardan desen ve iliFikilere ulaşır.
129