MADDENİN TANECİKLİ YAPISI
B. Aşağıdaki kutucukların altında kar tanesinin Şziksel hâlleri belirtilmiştir. Belirtilen Şziksel hâlin
taneciklerinin diziliş düzenini kutucukların içine çiziniz.
Kar tanesi havadayken katı Kar tanesi arabanın üzerindeyken
sıvı
Kar tanesi buharlaştığında
gaz
Kar yağarken kar tanesi katıdır. Katı hâldeki taneciğin hareketleri düzenlidir ve titreşir. Yeni
park etmiş arabanın kaportası sıcak olacağından üzerine düşen kar tanesi erir, sıvı hâle
geçer. Sıvı hâldeki kar taneciği ve buhar hâlinde tanecikler öteleme hareketi yapar.
Hâl Değişimi
11.
Kar yağarken havadaki bir kar tanesi, yeni park etmiş arabanın kaportasının üzerine düşerek erir
ve buharlaşır.
A. Kar tanesinin yapısını ve geçirdiği değişiklikleri aşağıdaki noktalı bölüme yazarak açıklayınız.
Açıklamanızı yaparken aşağıdaki kelimeleri kullanınız.
“öteleme, titreşim, hareket, düzenli, tanecik, katı, sıvı, gaz”
Dersin İşlenişi
Birçok maddenin kokusunun olduğunu ve bu
kokuları algılayabilmek için koku yayan maddeden
çıkan hareketli taneciklerin burnumuza ulaşması
gerektiğini söyleyiniz.
Maddenin katı, sıvı ve gaz hâllerinin özelliklerinin
maddenin tanecikli yapıya sahip olmasıyla açıklandığı
nı ve madde hangi hâlde olursa olsun taneciklerinin
aynı kaldığını ve değişmediğini belirtiniz.
Öğrencilere, ünitenin başında yaptıkları “Hangi
Madde Sıkışır?” etkinliğini hatırlatınız.
Gaz taneciklerinin hareketli olduğunu tekrar
söyleyerek bilgiyi pekiştirmelerini sağlayınız.
Ders kitabının 111. sayfasındaki “Sıvı ve katı
maddelerin tanecik hareketi nasıldır? Teneffüsteyken
ya da okul çıkışında arkadaşlarınızın hareketleri
nasıldır? Kovandan çıkan arılar nasıl hareket
ederler?” vb. soruları öğrencilerinize yöneltiniz.
Gaz maddelerin taneciklerinin bu sorularda verilen
örneklerdeki hareketlere benzeyip benzemediğ
ini tartışmalarını sağlayınız.
Öğrencilere, gaz madde taneciklerinin tıpkı tenefüste
koşup oynayan arkadaşları gibi birbirinden
uzak ve bağımsız hareket ettiğini belirtiniz.
. Çalışma kitabının 56. sayfalasındaki
11. uygulamayı yaptırınız.
Derse Hazırlık
• Anahtar kavramları tahtaya yazınız. Öğrencilerinizden
bu kavramları okumalarını ve kavramlar
hakkındaki düşüncelerini defterlerine yazmaları
nı isteyiniz.
• Anlamlarını öğrendikçe kelimeler hakkındaki
düşünceleri ile kelimelerin kavramsal karşılıklarını
karşılaştırmalarını isteyiniz. Bu uygulamanın öğ-
rencilerin kendilerini değerlendirmeleri açısından
önemli olduğunu, yanılgılarını ve bilgi düzeylerini
fark etmelerini sağlayacağını belirtiniz.
• Ders kitabının 111. sayfasındaki resimleri inceletiniz.
Maddeyi oluşturan tanecikleri görüp görmedikleri
konusunda öğrencilere sorular yöneltiniz.
Ön bilgilerini yoklayınız.
[!] Uyarı:
4.1; 4.5 Maddenin hâlleri ve moleküllerin hareketleri
ile ilgili olarak İnternet ortamından indirilmiş
veya CD’de kayıtlı dinamik modeller sınıfta gösterilebilir.
[!] Uyarı:
4.1; 4.5 Buradaki sıkışma - genleşme karşılaştı
rmaları var olduğu bilinen atomların Ğ moleküllerin
aralarında ne kadar boşluk olduğunu sorgulamak
içindir. Yapıdaki tanecikler arasındaki boşlukları
n katı - sıvı - gaz hâllerle iliFikisi kurulacaktır.