Atomlar, Moleküller ve Saşık
Dersin İşlenişi
Öğrencilere, ders kitabının 107. sayfasındaki soruları
yöneltiniz. Maddenin atomlardan oluştuğunu
hatırlatınız.
“Vücudumuzun en küçük taneciği olan hücreler
de milyonlarca atomdan meydana gelmiştir.” bilgisini
veriniz. Ders kitabının 107. sayfasındaki atom ve
molekül modellerini inceletiniz. 5. sınıf fen ve teknoloji
dersinde demir ve kükürt tozlarından karışım
oluşturduklarını hatırlatıp demir ve kükürdün tanecik
büyüklüklerinin aynı olup olmadığını sorunuz.
107. sayfadaki modellerde verilen atom ve moleküllerin
birbirinin aynı olmadığına dikkatlerini çekiniz.
Kutucuklardaki modellerin hangilerinin element, molekül
ve bileşiği temsil ettiğini sorunuz.
Saf maddelerin element ve bileşikler olmak üzere
iki grupta incelendiğini belirtiniz. İnceledikleri modellerden
II ve IV numaralı olanın molekül modeli, I
numaralı modelin element modeli olduğunu söyleyiniz.
II numaralı modelin ise su bileşiğini temsil ettiğini
ve atom sayısının üç olduğunu vurgulayınız.
Madde moleküllerden oluşuyorsa moleküler, atomlardan
oluşmuşsa atomik yapıdadır bilgisini veriniz.
Çevredeki tüm maddelerin elementlerden ve bileşiklerden
oluşmadığını belirtiniz. Günlük yaşamda
kullanılan birçok maddenin karışım hâlinde olduğunu
vurgulayarak iki veya daha fazla maddenin kendi
kimliklerini kaybetmeden bir araya gelerek karışımları
oluşturduğunu söyleyiniz.
[!] Uyarı:
3.5 Hâl değişimi, gaz moleküllerinin karışması,
aynı gazın veya sıvının kısımlara ayrılması gibi Şziksel
değişimler ve elementlerden bileşik oluşumu,
bunun tersi; bileşiklerden baFika bileşiklerin
oluşumu gibi kimyasal değişimler, modellerle gösterilerek
bu modeller üzerinde Şziksel ve kimyasal
değişimin ayırt edilmesi sağlanır.
Katıların öğütülmesi veya parçalanması, gazın
ve sıvının kısımlara ayrılmasına benzetilir.
Bunları Biliyor musunuz?
“Bunları Biliyor musunuz?” bölümündeki
resimleri inceletip resim altı
bilgileri öğrencilere okutunuz.
108
108
Yukarıdaki resimleri inceleyiniz. İyot elementi ve su bileşiği saf maddedir. Çünkü hep aynı tanecikleri
içermektedir. Su, zeytinyağı karışımı ise farklı taneciklerden oluşmaktadır.
Karışımları oluşturan taneciklerin karışım içindeki dağılımı nasıldır? Bu sorunun cevabını aşağı-
daki etkinliği yaparak verebilirsiniz.
Örneğin, iyot sadece iyot moleküllerinden oluşmuştur. Karışımlar ise birden fazla farklı maddeden
oluştuğu için farklı atomlar veya moleküller içerirler. Örneğin, zeytinyağı ve su karışımında zeytinyağı
ve su tanecikleri bir arada bulunur. Zeytinyağı ve su karışımında karışımı oluşturan maddeleri
gözle görebilirsiniz.
İyot elementi
Su bileşiği
Su + zeytinyağı
karışımı
HAYDİ YAPALIM
1. Beherglasa yarıya kadar su doldurunuz.
2. İki kaşık sofra tuzunu suya ilave ediniz. Cam çubukla karıştırınız. Gözlemlerinizi yazınız.
3. Şimdi de diğer beherglasa yarıya kadar su koyunuz. İçine iki kaşık kum ilave edip cam çubukla
karıştırınız. Gözlemlerinizi not ediniz.
SORULARI YANITLAYALIM
1. Su içinde tuzu görebiliyor musunuz? Neden?
2. Kum su içinde kayboldu mu?
• sofra tuzu (2 kaşık)
• beherglas (2 adet)
• cam çubuk
• kaşık
• su
• kum (2 kaşık)
Araç-Gereç ve Malzemeler
ETKİNLİK
Tuz Nerede?
Öğrencilere, karışımların farklı atomlar veya
moleküller içerdiğini belirterek onlara zeytinyağı-su
karışımı örneğini veriniz. Ders kitabının 108. sayfası
ndaki resimleri inceletiniz. İyot ve su bileşiğinin
saf maddeler olduğunu zeytinyağı-su karışımını ise
farklı tanecikler içerdiğini belirtiniz.
Öğrencilere, “Karışımları meydana getiren maddeler
her zaman gözle görülebilir mi?” sorusunu
sorarak ders kitabının 108. sayfasındaki “Tuz Nerede?”
etkinliğini yaptırınız.
Toplam süre : 40 dk
Ön hazırlık : 10 dk
Uygulama : 25 dk
Tartışma : 5 dk
“Tuz Nerede?”
Etkinlikte;
• Kullanılacak malzemeleri kontrol ediniz.
• Deneysel yöntemlere vurgu yapınız.
• Gerekli güvenlik önlemlerini alınız.
• Etkinliği gruplar hâlinde yaptırınız.
Yöntem: Deneysel, gösterip-yaptırma
• Etkinlik bittikten sonra her öğrenci için etkinlik
değerlendirme formunu (Ek-1) doldurup dosyaları
nda saklayınız.
• Öğrencilerin, gruplar için hazırlanan değerlendirme
formunu (Ek-2) doldurmalarını sağlayı-
nız.
• Öğrencilerinizden iki grup oluşturunuz. Gruplardan
biri tuz, su karışımını, diğeri su, kum karı-
şımını oluştursun. Öğrencilerinizden kaplardaki
maddelerde ne tür değişmeler olduğunu yazmaları
nı isteyiniz.