HECE ÖLÇÜSÜ
HECE ÖLÇÜSÜ (VEZNİ)
a)Hece ölçüsü, dizelerdeki hece sayılarının eşit olması kuralına dayanan bir ölçüdür.
b)Şiirin bütün dizelerindeki hece sayıları eşittir.
c)Vezn-i Benan, hesab-ı Benan da denir. (Benan: Parmak)
d)Milli ölçümüzdür.
- e) İslamiyet’ten önceki Türk edebiyatından günümüze kadar kullanılan ölçüdür.
f)Türk dilinin yapısına uygun bir ölçüdür.
g)Dizedeki hece sayısına kalıp denir.
h)Bir dize kaç heceden oluşuyor ise o dizeninin kalıbı odur.
ı)Mesela her dizesinde 8 hece bulunan bir şiirin kalıbı 8’li hece kalıbıdır.
i)En çok kullanılanları 7’li, 8’li, 11’li, 14’lü kalıplardır.
j)Dizelerdeki heceler kalıp içinde belli duraklara ayrılırlar.
k)Maniler 7’li hece ölçüsüyle yazılır.
l)Semai ve varsağılar 8’li hece ölçüsüyle yazılır.
m)Koşmalar 11’li hece ölçüsüyle yazılır.
HECE ÖLÇÜSÜ ÖRNEKLERİ
YEDİLİ HECE ÖLÇÜSÜ ÖRNEĞİ:
Karanfil deste gider
Kokusu dosta gider
Sevip de alamayan
Mezara hasta gider
SEKİZLİ HECE ÖLÇÜSÜ ÖRNEĞİ:
Gâh eserim yeller gibi
Gâh tozarım yollar gibi
Gâh akarım seller gibi
Gel gör beni aşk neyledi
DOKUZLU HECE ÖLÇÜSÜ ÖRNEĞİ:
Entarisi ala benziyor
Benim yârim güle benziyor
ONLU HECE ÖLÇÜSÜ ÖRNEĞİ:
Söyletme beni derdim büyüktür
Ümidim gönlüm çoktan sönüktür
Hayatım bana bir koca yüktür
Gönül bağında baykuşlar öter
ON BİRLİ HECE ÖLÇÜSÜ ÖRNEĞİ:
Ela gözlerinde sürmen olaydım
Senden ayrılmayan bir ben olaydım
Sağ yanak altının sol köşesinde s
Senden ayrılmayan bir ben olaydım
***
Ela gözlüm ben bu elden gidersem
Zülfü perişanım kal melul melul
Kerem et aklından çıkarma beni
Ağla gözyaşını sil melul melul
***
Sana dört sözüm var sakın unutma
Bir öğren, bir öğret, bir oku, bir yaz
ON İKİLİ HECE ÖLÇÜSÜ ÖRNEĞİ:
Telgrafın tellerine kuşlar mı konar
Herkes sevdiğine böyle mi yanar
ON DÖRTLÜ HECE ÖLÇÜSÜ ÖRNEĞİ:
Ey garip çizgilerle dolu han duvarları
Ey hanların gönlümü sızlatan duvarları
Han duvarları Faruk Nafiz
ON BEŞLİ HECE ÖLÇÜSÜ ÖRNEĞİ:
Al beni beni, sar beni beni, yeşil yapraklar
Ben saramadım sarsın da seni kara topraklar Halk türküsü