“Taneciklerin Hareketi” etkinliğinde 3. gruptaki arkadaşlarınızın hareketini
ve aralarındaki uzaklığı, gaz hâldeki taneciklerin hareketlerine benzetebiliriz.
Gaz hâlindeki maddelerin tanecikleri birbirinden bağımsız hareket
eder. Tanecikler arasındaki boşluk oldukça fazladır.
Titreşim ve öteleme hareketi yaparlar. Bu nedenle gaz hâlindeki maddeler
de akma özelliğine sahiptir. Gaz hâlindeki maddeler sıkıştıralabildi-
ğinden bulundukları kabın şeklini alırlar.
Gaz hâlindeki maddelerin taneciklerinin hareketli olduğunu pişen yeme-
ğin kokusunun tüm eve yayılması ile anlayabiliriz.
.Çalışma kitabı
nızın 57 ve
58. sayfalarındaki
12 ve 13. uygulamaları
yapınız.
Katı hâldeki maddelerin tanecikleri arasında
boşluk yok denecek kadar azdır ve tanecikler temas
hâlindedir. Bulundukları yerde titreşim hareketi
yaparlar ve akma özelliği göstermezler. Bu nedenle
öteleme hareketi de yapmazlar. Yani yer de-
ğiştirmezler. Ancak ısı alarak katı hâlden sıvı hâle
geçtiklerinde akma özelliği kazanırlar.
“Su ile Mürekkebin Dansı” etkinliğinde, suya damlattığınız mürekkebin suyu renklendirmesi, sıvı
hâldeki maddenin taneciklerinin hareketli olduğunu gösterir. Sıvı maddelerin tanecikleri titreşim hareketinin
yanı sıra kendi etraşarında dönerek ve birbirleri üzerinden kayarak yer değiştirirler yani
öteleme hareketi yaparlar. Bu durum sıvılara akma özelliği kazandırır. Bu nedenle sıvılar, bulundukları
kabın şeklini alır.
57
MADDENİN TANECİKLİ YAPISI
Aşağıdaki cümleleri okuyunuz. Yanıtlarını bulmacadaki yerlerine doğru olarak yerleştiriniz.
Bulmaca Çözelim
1
2
3
4
8
7
5
6
1. İki ya da daha çok element atomunun birleşerek meydana getirdiği yeni maddeye verilen addır.
2. Aynı ya da farklı cinsten atomların bir araya gelerek oluşturduğu atom kümeleridir.
3. İçerisinde aynı cins atom bulunduran saf maddeye denir.
4. Maddelerin yapısında meydana gelen ve yeni bir madde oluşmasına neden olan olay.
5. Kardan adamın güneş altında erimesi ile meydana gelen değişme.
6. Maddenin sıkıştırılamayan hâllerinden biridir.
7. Sıvı ve gazların bulunduğu yerden baFika bir yere gitme özelliğine denir.
8. İki ya da daha çok maddenin bir araya gelerek özelliklerini kaybetmeden oluşturdukları madde
topluluğu
12.