BÖLÜM C. ISI YALITIMI
Anahtar Kavramlar:
• Isı yalıtımı • Silikon yünü • Cam yünü • Taş yünü • Plastik köpük
HAYDİ YAPALIM
Not: Bu etkinliği yaparken öğretmeninizden yardım isteyiniz. Sıcak su buharı tehlikelidir ve
vücudunuzda yanıklara neden olabilir.
1. Dört kişilik gruplar oluşturunuz.
2. Kutulardan birinin etrafını gazete kâğıdı ile ikincisini pamuklu kumaş ile üçüncüsünü yünlü
kumaş ile sarınız. Dördüncü kutuyu ise sarmadan bırakınız.
3. Sıcak suyun içine termometrelerden birini daldırarak sıcaklığını ölçünüz ve not ediniz.
4. Öğretmeninizden kutuların içine hızlı bir şekilde kaplama maddelerini ıslatmadan sıcak su
doldurmasını isteyiniz.
5. Yarım saat sonra her biriniz bir kutuya kaplama malzemeleri üzerinden dokunup hissettiğinizi
yazınız.
6. Termometreleri kutuların içine daldırıp suyun sıcaklığını tekrar ölçünüz. Bulduğunuz değerleri
not ediniz. Bulduğunuz değerleri karşılaştırınız.
SORULARI YANITLAYALIM
1. Hangi kutudaki suyun sıcaklığı daha fazladır? Neden?
2. Kaplama malzemelerinin özellikleri hakkında neler söyleyebilirsiniz?
• 4 adet boş kola kutusu
• gazete kağıdı
• kalınlıkları aynı olan yünlü,
pamuklu kumaş parçaları
• termometre (5 adet)
• sıcak su (2 L)
Araç-Gereç ve Malzemeler
ETKİNLİK
Isıyı Koruyalım
“Isıyı Koruyalım”
Etkinlikte;
• Öğrencilerin dörder kişilik gruplar oluşturması
nı sağlayınız. Suyun sıcaklığını ölçüm sırasında
öğrencilerinize yardımcı olunuz.
• Kutuların kaplanmasının hızlı olabilmesi için
öğrencilere yardım ediniz.
• Kullanılacak malzemelerin önceden temin
edilmesini sağlayınız.
• Deneysel yöntemlere vurgu yapınız.
• Gerekli güvenlik önlemlerini alınız.
Yöntem: Gösterip-yaptırma
• Etkinlik sonunda her öğrenci için ayrı ayrı etkinlik
değerlendirme formu (Ek-1) düzenleyip dosyaları
nda saklayınız.
• Öğrencilerin, gruplar için hazırlanan değerlendirme
formunu (Ek-2) doldurmalarını sağlayınız.
• Sıcak suyun içine termometrelerden birini
daldırtarak sıcaklığı ölçtürünüz. Yarım saat sonra
öğrencilerinizden kapladıkları kutulara dokumaları
nı ve hissettiklerini not etmelerini isteyiniz. Termometreleri
kutunun içine daldırıp suyun sıcaklı-
ğını tekrar ölçtürünüz. Buldukları değerlerle ilk de-
ğerleri karşılaştırmalarını söyleyiniz.
ETKİNLİK
SORULARI YANITLAYALIM
Etkinlik sonundaki sorulara öğrencilerden beklenen
cevaplar şöyledir:
1. Yünlü kumaşla sarılan kutudaki suyun sı-
caklığı daha fazladır. Çünkü yünlü kumaş fazla
gözenekli değildir.
2. Gazete kağıdı pamuklu kumaştan, pamuklu
kumaş da yünlü kumaştan daha az yalıtım sağlar.
Derse Hazırlık
• Anahtar kavramları tahtaya yazınız. Öğrencilerinizden
bu kavramları okumalarını ve kavramlar
hakkındaki düşüncelerini defterlerine yazmaları
nı isteyiniz.
• Anlamlarını öğrendikçe kelimeler hakkındaki
düşünceleri ile kelimelerin kavramsal karşılıklarını
karşılaştırmalarını isteyiniz. Bu uygulamanın öğ-
rencilerin kendilerini değerlendirmeleri açısından
önemli olduğunu, yanılgılarını ve bilgi düzeylerini
fark etmelerini sağlayacağını belirtiniz.
Ders kitabının 185. sayfasındaki “Buzdolabının
buzluk bölümünün ne işe yaradığını biliyor musunuz?
Buzlukta hangi tüketim maddeleri saklanır?”
sorularını öğrencilere yöneltiniz.
• “Besinlerin sıcaklığını 0 °C’nin altında tutarak
bozulmalarını engeller. Genellikle çabuk bozulabilen
besinler burada saklanır.” yanıtını vermelerini
bekleyiniz.
“Meyve suyunu uzun süre soğuk tutmak için ne
yaparsınız?” vb. soruları öğrencilere sorarak ön
bilgilerini yoklayınız.
[!] Uyarı:
3.1 Buzdolabının ve onun bölmesi olan buzlu-
ğun ne işe yaradığını tartışarak bu konuya girmek,
verilecek kavramların hayatla ilintisini kurmak açı-
sından yararlı olur.
189
. Çalışma kitabının 94. sayfasındaki 11.
uygulamayı yaptırınız.
186
Isıyı iyi iletmeyen maddelere yalıtkan madde; ısı akışını yavaşlatmak için
kullandığımız plastik köpük, tahta, yünlü kumaş gibi maddelerin kullanılması-
na da yalıtım denir.
Plastik köpük, tahta gibi maddelerin yapısında boşluklar, bu boşluklarda da
hava bulunur. Hava yalıtkan bir maddedir. Çünkü havayı oluşturan tanecikler
arasında fazla boşluk vardır. Bu nedenle tanecikler arasında ısı iletimi yavaştı
r.
Termosun yapısını öğrendiniz. Termosta iki kap arasındaki
hava boşaltılmıştır. BaFika bir örnek de çift camlardır. Her iki örnekte
olduğu gibi ısı akışını yavaşlatmak için havası boşaltılmış
yalıtım malzemesi kullanılır. Bu boşluklara vakum adı verilir.
Aşağıdaki gereçleri inceleyiniz. Tencere ve tavanın sapında
farklı bir malzeme kullanılmasının nedeni ne olabilir?
Bazı durumlarda yalıtım yerine ısı akışını hızlandırmak
isteriz. Örneğin, mutfakta kullandığımız tava ya da tencerelerin
kısa zamanda ısınmasını isteriz. Ancak tencere ve tavaları
n saplarının ısınmasını istemeyiz.
Bu nedenle tava, tencere gibi gereçlerin sapları ısı yalıtkanı
olan maddelerden yapılır.
Pişirme amaçlı kullandığımız kaplarda amaç sadece kabı
n ısıyı iyi iletmesi olmamalıdır. Kabın pişirme kalitesi de iyi
olmalıdır. Buna en uygun kaplar, toprak ve seramik kaplardı
r. Bu kaplar ısıyı kabın her tarafına yavaş yavaş ilettiği için
pişen yemeğin lezzeti artar.
.Çalışma kitabı
nızın 94. sayfası
ndaki 11. uygulamayı
yapınız.