Türklerin Müslüman Oluşu

Türklerin Müslüman olmadan önceki inançlarıyla ilgili neler biliyorsunuz? Türklerin Müslüman olmaları uzun bir süreçte gerçekleşmiştir. Türklerle Müslüman Araplar ara- sındaki ilk karşılaşma Halife Hz. Ömer zamanında, Kadisiye (636) ve Nihavend (637) savaşlarından sonra başladı. Bu dönemde Ceyhun Irmağı’nı geçip Türk sınırlarına yaklaşan Müslüman Araplarla Türkler ilk kez karşı karşıya geldiler. Halife Hz. Osman zamanında ise Müslüman orduları Buhara, Taşkent, Semerkant gibi Türk şehirlerine akınlar düzenlemeye başladılar. Ancak bu akınlarda Müs- lümanlarla Türkler arasında ciddi bir çatışma meydana gelmedi. Türklerin Müslüman Araplarla ilk ciddi ilişkileri Emeviler Döneminde (661-750) oldu. Ancak Emevilerin Arap olmayanlara karşı olumsuz tutumları, Türklerle Müslüman Araplar arasında iyi ilişkilerin kurulmasını engelledi. Dolayısıyla bu durum, Türklerin büyük gruplar hâlinde İslam dinini benimsemesini de geciktirdi. Emeviler Döneminde Türkler, ancak bireysel olarak farklı bölgelerde ve dağınık bir hâlde İslam dinini kabul ettiler. Abbasiler Döneminde (750-1256), Türklerle Araplar arasındaki ilişkilerde olumlu gelişmeler oldu. Özellikle doğudaki Çin tehlikesi karşısında Türklerle Abbasiler anlaşarak güç birliği yaptılar. 751 yılında Talas Irmağı yakınında büyük bir meydan savaşı oldu. Bu savaşta Çinliler, batıdan Müs- lüman Abbasi kuvvetlerinin, doğudan da Karluk Türklerinin hücumu arasında büyük kayıplar verdiler ve geri çekildiler. Talas Savaşı, Türkler ve Abbasiler arasındaki ilişkiler açısından bir dönüm noktası oldu. Bu savaştan sonra Araplarla Türkler arasında ticari, kültürel, siyasi ve askerî ilişkiler artmaya başladı. Abbasiler, Türklere, başta ordu olmak üzere çeşitli devlet kademelerinde önemli görevler verdiler. Evlilik yoluyla akrabalık kurdular. Bundan sonra Türkler İslam’ı daha yakından tanıdılar ve İslamiyet Türk boyları arasında hızla yayıldı. (1) Türkler, onuncu yüzyıla kadar boylar hâlin- deİslamdininegirmişlerdi.Onuncuyüzyıldaniti- baren devletler hâlinde Müslüman olmaya baş- ladılar. İslam dinini kabul eden ilk Türk devleti Karahanlılardır. Onuncu yüzyılın başında İslam dini, bütün Karahanlı Türkleri arasında yayılmış- tı. Karahanlılardan sonra bugünkü Hindistan ve Pakistan taraflarında kurulmuş olan Gazneliler ve Büyük Selçuklular Devleti Müslüman oldu. Selçukluların Müslüman oluşu, Batı’da yaşayan Türk boylarının tarihini de etkiledi. (2) On birinci yüzyıldan itibaren Türkler arasında yetişen der- vişler, Anadolu’nun çeşitli bölgelerine giderek İslam dinini anlattılar ve Anadolu’nun Müslü- manlaşmasına katkı sağladılar. Türklerin İslam dinini kabul etmesinde, Abbasilerle kurulan siyasi, ticari, askerî ve kül- türel ilişkilerin yanı sıra, onların önceki inanç, ahlak ve yaşayış tarzlarının İslam’a yakınlığı da etkili olmuştur.